België slaagt er onvoldoende in om inactieve personen – mensen die niet werken en ook niet actief werk zoeken – toe te leiden naar de arbeidsmarkt. Dat blijkt uit vergelijkende cijfers van onder meer Eurostat en het Jaarverslag van de Nationale Bank van België (NBB).
In 2023-2024 telde België naar verhouding meer inactieven dan het EU-gemiddelde, vooral bij vrouwen, oudere werknemers, mensen met migratieachtergrond en personen met gezondheidsproblemen.
Het Belgische inactiviteitspercentage in 2024 is 23,6%. Daarmee scoren we slechter dan het EU-27-gemiddelde (19,6%) en dan al onze buurlanden. In het bijzonder doen we het opvallend slechter in vergelijking met Nederland (13,9%) en Duitsland (15,9%).
Hoewel de werkgelegenheidsgraad is gestegen, blijft België met een lage activeringsgraad achter in het begeleiden van deze groepen naar duurzame jobs. Vooral in vergelijking met buurlanden zoals Nederland, Duitsland en Frankrijk, is de inzet op activeringsmaatregelen (zoals opleiding, begeleiding, jobcoaching en ondersteuning via kinderopvang of mobiliteit) minder intensief en minder succesvol.
De VDAB, Forem en Actiris hebben de opdracht activering te versterken, maar botsen vaak op structurele knelpunten zoals complexe regelgeving, beperkte opvangcapaciteit, versnippering van bevoegdheden (federaal vs. gewestelijk) en socio-economische ongelijkheden.
Uit eerder onderzoek van UGent blijkt dat werkgevers niet warm lopen voor mensen die na een langdurige ziekte opnieuw aan de slag willen. Voor ontmoedigde werklozen (vaak met een leefloon) is het beeld nog negatiever: zij worden gezien als bijzonder ongemotiveerd en weinig gedisciplineerd. Toch geven werkgevers aan dat mensen die tijdens hun inactiviteit een opleiding volgden wel welkom zijn. Inzetten op opleiding lijkt dan ook dé hefboom om negatieve percepties te doorbreken en de stap naar werk opnieuw realistisch te maken.
Barrières voor inactieven
Minstens even belangrijk zijn de inactieven zelf. Waarom blijven sommigen terughoudend om opnieuw aan de slag te gaan? Eerdere onderzoeken wijzen op een complex samenspel van drempels: een te beperkte financiële prikkel, het verlies van belastingvoordelen, een gebrek aan toegang tot effectieve zoekmiddelen of simpelweg het gevoel dat er geen geschikte job voor hen bestaat. Toch is wat er inactieve personen precies in de weg staat nog niet scherp in kaart gebracht. Dit vraagt verder onderzoek.
Bron: UGent, LANGDURIGE WERKLOOSHEID IN BELGIË, DE GEWESTEN EN EUROPA: EEN STAND VAN ZAKEN
Policy Brief, nummer 21