Sociaal beleidsprofessoren, armoede-experts en vakbonden geven bezorgdheid en kritiek op de beperking van werkloosheidsuitkeringen voor de 55+-ers.
Waarom deze harde kritiek?
De kern van de kritiek, zoals geformuleerd door experts zoals professor Ides Nicaise (KU Leuven, HIVA) en professor Ive Marx (UAntwerpen), ligt in de volgende punten:
- De illusie van "werkonwilligheid": De regering (en minister Demir als onderdeel daarvan) gaat er sterk van uit dat een aanzienlijk deel van de langdurig werklozen "werkonwillig" is en een prikkel nodig heeft om te gaan werken. Experts stellen echter dat veel langdurig werklozen juist kampen met structurele belemmeringen voor de arbeidsmarkt (ziekte, beperking, gebrek aan vaardigheden, taalachterstand, leeftijd, discriminatie, zorgtaken, enzovoort). Voor deze groep werkt een financiële sanctie eerder demotiverend en duwt het hen verder in de armoede, zonder dat hun kansen op werk reëel verbeteren.
- Onderschatting van de complexiteit: De problemen van langdurig werklozen zijn vaak veelzijdig en complex. Het is niet simpelweg een kwestie van "niet willen werken". Het aanbieden van een jobbeurs of een basisopleiding is voor deze groep vaak onvoldoende. Experts pleiten voor aanklampende, integrale begeleidingdie verder gaat dan alleen het arbeidsaspect, en ook aandacht heeft voor de sociale en psychische welzijnsproblemen. Dit vraagt om veel meer middelen en gespecialiseerd personeel bij zowel VDAB als OCMW's.
- Onvoldoende voorbereiding van de ondersteunende diensten: Ondanks de verklaringen van minister Demir dat de VDAB zich voorbereidt, waarschuwen experts en OCMW's dat de capaciteit en de expertise van de sociale diensten en de VDAB onvoldoende zijn om de verwachte golf van nieuwe cliënten met complexe noden op te vangen. De vrees is dat OCMW's zullen "verzuipen" en de begeleiding onvoldoende zal zijn, waardoor mensen zonder inkomen en zonder begeleiding achterblijven.
- De 55-plussers als "bijkomend slachtoffer": Specifiek wordt er gewezen op de impact op 55-plussers. Recente cijfers tonen aan dat een groot deel van de langdurig werkloze 55-plussers niet voldoet aan de voorwaarden voor de uitzonderingen (zoals 30 jaar gewerkt hebben). Dit betekent dat een zeer kwetsbare groep, voor wie de arbeidsmarkt sowieso al moeilijker is (leeftijdsdiscriminatie), hard getroffen zal worden. Volgens Ides Nicaise is het "verbazingwekkend" dat men nu "plots" verbaasd is over deze cijfers, wat hij duidt als een gevolg van een enge visie op herintegratie die te lang alleen op arbeid en opleiding heeft gefocust, zonder voldoende rekening te houden met de sociale kant.
- Armoede als gevolg, niet als oplossing: De kritiek is dat de maatregel eerder een besparingsoperatie is die mensen in armoede zal duwen, dan een effectieve maatregel om de werkzaamheidsgraad structureel te verhogen. De experts vrezen dat de sociale zekerheid hierdoor wordt uitgehold en dat dit contraproductief zal zijn voor de maatschappij als geheel.
Betekent dit dat de Vlaamse Regering de problematiek onderschat?
De zware kritiek van experts suggereert dat zij vinden dat de regering (inclusief minister Demir) de complexiteit en de sociale gevolgen van de maatregel niet voldoende erkent of onderschat. Ze erkennen wel dat er een nood is aan activering, maar de manier waarop dit wordt aangepakt, wordt als te simplistisch, te punitief en potentieel desastreus ervaren voor de meest kwetsbare groepen.
Vanuit het perspectief van de kritische experts wordt de maatregel dus niet alleen als een potentieel sociaal drama gezien, maar ook als een teken van "politieke incompetentie" omdat de overheid de reële gevolgen niet adequaat lijkt in te schatten en te anticiperen op de impact op de sociale vangnetten en de individuele levens van de getroffen burgers.
Bron: VRT-NWS, 10 juni 2025, Experts over ingreep in uitkeringen: "Mensen met nul kans op arbeidsmarkt betalen prijs voor politieke incompetentie"