Transparante, leesbare en bruikbare rapportering voor het beleid.

Beleids- en beheerscyclus (BBC) lokale en provinciale besturen: wijzigingsbesluit

Op voorstel van viceminister-president Bart Somers

Bron: Vlaamse Regering, 14 juli 2023 - 

Voor de werking van de lokale autonomie en het streven naar democratische en bestuurskrachtige lokale besturen zijn de lokale mandatarissen een cruciale schakel. Om hun rol ten volle te kunnen opnemen, is daarom kwalitatieve en gepaste financiële en beleidsinformatie nodig, en dus ook een correcte en transparante rapportering over het beleid en de lokale financiën. De Vlaamse Regering wil de transparantie, de leesbaarheid en de bruikbaarheid van de beleidsrapporten volgens de beleids- en beheerscyclus (BBC) voor de raadsleden verder verhogen. Ze wijzigt daarvoor, na adviezen van de VVSG, van de Vereniging van de Vlaamse Provincies en van de Raad van State, definitief het besluit van 30 maart 2018 over de beleids- en beheerscyclus van de lokale en provinciale besturen. De wijzigingen zorgen voor ruimere mogelijkheden om kwalitatieve en vlot leesbare beleidsrapporten te presenteren aan de raadsleden, en versterken de werking van de lokale en provinciale raden.

Inhoudelijke aanpassing van de strategische nota

In de eerste plaats moet de strategische nota voortaan een expliciete beleidsverklaring bevatten. Die moet de raadsleden een beknopte en leesbare synthese geven van de belangrijkste aspecten van het geplande beleid en van de financiële kerncijfers van het bestuur. Deze toevoeging versterkt de mogelijkheden voor de besturen om de politieke visie en de beleidskeuzes beter op de voorgrond te plaatsen en de beschrijving ervan af te stemmen op de lokale context en informatiebehoeften. De informatie in de beleidsverklaring kan betrekking hebben op alle aspecten van het geplande beleid, ongeacht of ze in het meerjarenplan worden uitgedrukt als prioritaire acties of actieplannen of niet. Dat biedt besturen de ruimte om in alle vrijheid hun beleidskeuzes en de financiële impact ervan te presenteren. Zo kan een bestuur bijvoorbeeld beschrijven hoeveel middelen het uittrekt voor een bepaald beleidsdomein, welke belangrijke investeringen het zal doen, welke de belangrijkste uitgaven en ontvangsten zijn, welke belangrijke dotaties en subsidies het geeft aan andere organisaties, hoe de financiële schulden evolueren, enz..

In de tweede plaats moet de strategische nota voortaan ook een globaal overzicht geven van alle beleidsdoelstellingen.  Dat  overzicht  bevat  een  duidelijke beschrijving  per  beleidsdoelstelling.  Die  beschrijving moet voor raadsleden en andere gebruikers van de informatie op een leesbare manier weergeven waar het bestuur naartoe werkt en welke veranderingen of welke resultaten het bestuur beoogt. Dat betekent dat de beschrijving zich niet kan beperken tot een algemene slagzin of enkele kernwoorden. Die ruimere mogelijkheden voor de beschrijving van het beleid in de strategische nota versterken de kansen op een grondig debat over het meerjarenplan in de raad. Daarom legt de regelgeving geen modelof vormelijke voorschriften op voor de beleidsverklaring en het beschrijvend overzicht van de beleidsdoelstellingen. Alleen de minimale lijst van financiële kerncijfers zal worden bepaald door de minister die bevoegd is voor het binnenlands bestuur. Om  redundantie  te  vermijden  zijn  de  besturen  niet  langer  verplicht  om  in  de  strategische  nota,  bovenop  de  omschrijving  en  de  verwachte  uitgaven  en  ontvangsten  per  prioritaire  actie  of  per  prioritair actieplan, nog gegevens op te nemen die ook beschikbaar zijn in andere onderdelen van het beleidsrapport of de bijbehorende documentatie. Zo wordt de verplichting opgeheven om in de strategische nota de uitgaven en ontvangsten per actie of actieplan op te splitsen naar exploitatie, investeringen of financiering. Ook de totale geraamde uitgaven   en   ontvangsten   voor   de   niet-prioritaire   acties   of   actieplannen   per  prioritaire beleidsdoelstelling  en  het  overzicht  van  de  beleidsdoelstellingen  waarvoor  het  bestuur  geen  prioritaire  acties  of  actieplannen  heeft  bepaald,  zijn  beschikbaar  in  andere  onderdelen  van  de  rapportering en hoeven in de strategische nota niet te worden herhaald.  Daardoor  kan  het  bestuur  zich  in  het  derde  onderdeel  van  de  strategische  nota  toespitsen  op  de  inhoudelijke beschrijving van de beleidskeuzes die het uitdrukt in prioritaire acties of actieplannen en  de  (totale)  uitgaven  en  ontvangsten  die  daarvoor  zijn  opgenomen  in  het  meerjarenplan.  Het  bestuur moet voor die acties of actieplannen ook aangeven welke beleidsdoelstelling(en) ze helpen realiseren.  Het  volledige  overzicht  met  alle  beleidsdoelstellingen,  actieplannen,  acties  en  de bijbehorende uitgaven en ontvangsten voor de exploitatie, de investeringen en de financiering blijft beschikbaar in de documentatie bij het meerjarenplan.

Duidelijkere voorstelling van het financiële doelstellingenplan

Dit onderdeel van de financiële nota van het meerjarenplan bevat voortaan  de verwachte ontvangsten en uitgaven voor elke beleidsdoelstelling individueel, ongeacht of het een beleidsdoelstelling is die prioritaire acties of actieplannen bevat of niet. Daarnaast geeft het financiële doelstellingenplan ook de totale verwachte ontvangsten en uitgaven weer voor de verrichtingen waarvoor het bestuur geen beleidsdoelstellingen geformuleerd heeft.

Opdat raadsleden de voortgang van het beleid en de gewijzigde beleidsintenties beter zouden kunnen opvolgen,  worden  wijzigingen  en  evoluties  beter  zichtbaar  gemaakt  in  de  aanpassingen  van  het  meerjarenplan. Dat gebeurt door voor bepaalde onderdelen van de beleidsrapporten de verplichting in te schrijven om de nieuwe planning systematisch te vergelijken met de vorige planning die de raad had vastgesteld. Bij de eerste aanpassing van het meerjarenplan zullen de aangepaste gegevens steeds vergeleken  worden  met  die  uit  het  originele  meerjarenplan.  Bij  elke  volgende  aanpassing  zal  de  vergelijking gemaakt worden met de voorgaande aanpassing van het meerjarenplan die de raadsleden hebben vastgesteld.Om het globale overzicht te kunnen behouden en tegelijkertijd het zicht voor de raadsleden op de voortgang en de aanpassingen van het beleid te versterken, moeten de besturen bij een aanpassing van het meerjarenplan voortaan steeds de volledige aangepaste strategische nota opnemen en in de beleidsverklaring de wijzigingen voor de financiële kerncijfers aanduiden ten opzichte van de vorige meerjarenplanning. Ook voor het aangepaste financiële doelstellingenplan, de aangepaste staat van het financieel evenwicht en het aangepaste overzicht van de kredieten wordt steeds een vergelijking met de vorige toestand verwacht. Voor de boekjaren die in de financiële nota van het aangepaste meerjarenplan zijn opgenomen, en waarvoor al een jaarrekening beschikbaar is, is een vergelijking met  de  vorige  situatie  niet  nuttig.  Daarvoor  geldt  geen  verplichting  tot  vergelijking  met  de  vorige  toestand.Voor het aangepaste overzicht van de kredieten moet een bestuur voortaan steeds vermelden of het schema betrekking heeft op een aanpassing van de kredieten voor het lopende jaar, de vaststelling van  de  beginkredieten  voor  het  volgende  jaar,  of  een  combinatie  van  beide.  Dat  bevordert  de  rechtszekerheid en de transparantie voor de raadsleden.