Het recente tragische incident waarbij een ervaren maatschappelijk werker (56 jaar) van het OCMW Gent met messteken werd omgebracht tijdens een huisbezoek (13 augustus 2025) roept vragen op. De impact op collega’s en de bredere sociale sector was groot en leidde tot een intens debat over agressie en veiligheid bij sociaal werk.
Een groeiend probleem
Geweld tegen maatschappelijk werkers en opvoeders in Vlaanderen en België is een ernstig en groeiend probleem. Hoewel er minder gedetailleerde, sector-specifieke cijfers beschikbaar zijn in vergelijking met bijvoorbeeld de politie of het openbaar vervoer, bevestigen de algemene trends en diverse onderzoeken de kwetsbaarheid van deze beroepsgroepen. De confrontatie met frustratie en stress van cliënten, vaak in complexe situaties, maakt hen bijzonder vatbaar voor verbale agressie en intimidatie.
Verbale agressie en intimidatie als dagelijkse realiteit
Onderzoeken wijzen uit dat verbale agressie en intimidatie de meest voorkomende vormen van geweld zijn. Maatschappelijk werkers bij OCMW's en opvoeders in diverse settings, zoals de jeugdzorg, ervaren dit dagelijks. Een opiniepeiling bij maatschappelijk werkers van de OCMW's in Brussel toonde aan dat 52% van de bevraagden minstens één keer per maand geconfronteerd wordt met verbaal geweld van cliënten.
De aard van hun werk, dat draait om het omgaan met cliënten in kwetsbare posities, verhoogt het risico op escalatie. Mensen die financiële, sociale of psychische problemen ervaren, uiten hun frustraties en onmacht vaak tegen de professionals die hen proberen te helpen.
Onderrapportage en de impact op de professionals
Een significant probleem in de welzijnssector is de onderrapportage van incidenten. Veel maatschappelijk werkers en opvoeders melden agressie niet, deels omdat ze het zien als een "normaal" onderdeel van de job. Ook het ontbreken van duidelijke procedures, of een gebrek aan vertrouwen in een adequate opvolging, speelt een rol. Dit maakt het moeilijk om de exacte omvang van het probleem in kaart te brengen.
De impact van deze continue agressie is groot. Naast fysieke verwondingen, zijn de psychische gevolgen zoals stress, angst en burn-out aanzienlijk. De toenemende agressie, in combinatie met een hoge werkdruk en een tekort aan personeel, leidt tot een zware tol voor het psychosociaal welzijn van de professionals. Dit verhoogt ook de kans op ziekteverzuim en verloop in een sector die al onder druk staat.
Oorzaken en mogelijke oplossingen
De toenemende agressie kan worden verklaard door verschillende factoren, zoals de complexiteit van maatschappelijke problemen, de toename van psychische kwetsbaarheid bij cliënten, en een toenemende nadruk op bureaucratische processen die de hulpverlening bemoeilijken. Recente studies, zoals die van het Vlaams Vredesinstituut, wijzen ook op een verharding van de samenleving en een toenemende neiging tot geweld.
Om het tij te keren, is het cruciaal om te investeren in preventieve maatregelen zoals trainingen in omgaan met agressie, en het verbeteren van de werkomstandigheden. Daarnaast is een gestructureerde aanpak van melding en opvolging essentieel om professionals de nodige ruggensteun te geven en hen te laten voelen dat hun veiligheid serieus wordt genomen.
Bronnen
- IDEWE (2025): Agressie maakt het werk van hulpdiensten extra zwaar.
- Knack (2025): Spijbelen, schorsingen en gedragsproblemen: recordcijfers in Vlaams onderwijs.
- Vlaams Vredesinstituut (2023, 2024): Rapporten over groepsgeweld en jeugdcriminaliteit in de publieke ruimte.