Door: Bron: Vlaams Parlement + VDAB 20-2-2023
Ondanks de economische malaise blijft de arbeidsmarkt krap en neemt het aantal knelpuntberoepen verder toe. Op de VDAB knelpuntberoepenlijst voor 2023 staan ondertussen 234 beroepen, dat zijn er 27 meer dan vorig jaar.
Binnen de top tien komt verpleegkundige opnieuw - weinig verrassend - naar voor als grootste knelpunt. Daarnaast blijft de zoektocht naar technisch geschoold personeel voor vele werkgevers bijzonder moeilijk. De helft van de top tien van de knelpuntberoepen betreft dan ook een technische functie: van technicus industriële installaties over werfleider tot onderhoudsmecanicien. Andere beroepen in de top tien zijn klassiekers als bestuurder trekker-oplegger en schoonmaker. Medewerker in de fruitteelt en accountant-belastingadviseur (de vroegere boekhouder) zijn ook al jaren een knelpuntberoep maar zijn dit jaar nieuw in de top tien.
Naast deze knelpuntberoepen en andere vaste waarden zoals bijvoorbeeld ICT-profielen, horeca-personeel, begeleiders kinderopvang en slager kent 2023 dus ook een aantal nieuwkomers, waaronder de maatschappelijk werker, de hotelreceptionist en de podiumtechnicus.
Effect van Corona
De gevolgen van de maatregelen om de corona-pandemie in te dijken zijn nog steeds voelbaar. Bepaalde sectoren die verplicht gesloten werden kregen bij een herneming van de activiteiten te maken met (nog) grote(re) aanwervingsproblemen. Tijdelijk werkloze werknemers kozen soms voor meer werkzekerheid binnen een ander beroep of een andere sector en keerden niet meer terug. Zo is de moeizame zoektocht naar bijvoorbeeld horecapersoneel en de nieuwe knelpuntberoepen hotelreceptionist, reisagent en podiumtechnicus voor een stuk een gevolg hiervan.
Vergrijzing
Hoewel de piek in de vergrijzing op de arbeidsmarkt vorig jaar bereikt werd blijft het uittreden van een grote groep ervaren werkkrachten toch een grote impact hebben op de vraag naar werknemers. Het geeft aanleiding tot een grote vervangingsvraag, naast een eventuele uitbreidingsvraag. Zeker de gezondheids- en welzijnszorg - die dit en vorige jaren nog met extra uitdagingen te maken kreeg - wordt sterk met de vergrijzing geconfronteerd, en dit zowel bij de zorgverleners als bij de zorgvragers. Het probleem van deze sector om voldoende personeel te vinden doet zich in de eerste plaats voor bij de (hoofd)verpleegkundigen, maar ook het vinden van zorgkundigen en verzorgenden is problematisch.
Kloof
De oorzaak van het knelpunt ligt niet altijd alleen bij een tekort aan kandidaten. Dit geldt zowel voor reeds bestaande als voor nieuwe knelpuntberoepen. Zo spelen bij nieuwe knelpuntberoepen als maatschappelijk werker, bodemonderzoeker, medewerker uitvaartdiensten en hotelreceptionist verschillende factoren een rol in de problematiek. De vraag naar competenties zoals specifieke communicatieve vaardigheden, klantvriendelijkheid, commercieel-technische kennis en talenkennis maakt het soms moeilijk om geschikte werknemers te vinden. Bij beroepen als winkelmedewerker, slachter, rioollegger en heftruckchauffeur vormen ook specifieke arbeidsomstandigheden zoals fysiek zware arbeid, weekend- en avondwerk, deeltijdse contracten of verloning vaak een struikelblok. De kloof tussen de verwachtingen van kandidaten en werkgevers is soms groot en bemoeilijkt een vlotte invulling van vacatures.
Knelpuntberoepen: een collectieve verantwoordelijkheid
Minister van Werk, Jo Brouns ziet het aanpakken van de knelpuntberoepenlijst als een collectieve verantwoordelijkheid. Hij ziet dit zowel vanuit het onderwijs, de sectoren als de bedrijven zelf. Maar ook voor VDAB is er een heel belangrijke rol weggelegd.
De nieuwe werkgeversbenadering van VDAB wordt versneld uitgerold. Daarmee worden werkgevers proactief benaderd om samen met expertenteams hun vacatures in te vullen. Bedrijven wordt ook gewezen op de mogelijkheden van bijvoorbeeld mobiel opleiden of werkplekleren. Wat betreft dat tweede maakten in 2022 alvast 16.300 werkgevers gebruik van werkplekleren.
-Bronnen: